Sveti Prohor Pčinjski: Svetinja kao proročanstvo

Igumanija Stefanida, za "Novosti", o malo poznatim detaljima burne istorije manastira Sveti Prohor Pčinjski. Car Diogen gradio hram jer mu je pustinjak rekao da će postati car.

MANASTIR Sveti Prohor Pčinjski, smešten na šumovitim obroncima planine Kozjak, na obali reke Pčinje, podigao je u 11. veku vizantijski car Roman Diogen, u znak zahvalnosti pustinjaku Svetom ocu Prohoru Pčinjskom, koji mu je prorekao da će postati car. Svetinja je kroz vekove imala veliki istorijski značaj i često je bivala na meti osvajača.

Govori ovako za "Novosti" igumanija Stefanida, podsećajući da Sveti Prohor Pčinjski potiče iz ovčepoljskog kraja. O pustinjaku se zna da je živeo početkom 11. veka, a još kao mladić otišao je u pustinju, prvo u nagorički kraj, a potom u planinu Kozjak. Jedini čovek, kaže igumanija, koji ga je ikada sreo bio je vizantijski car Roman Četvrti Diogen.

 

- Da nije došlo do ovog susreta tada budućeg cara i Svetog Prohora verovatno nikada ne bismo ni znali da je postojao jedan takav čovek u ovom kraju. Sveti Prohor je u samoći, ne videvši lice čovečje proveo preko trideset godina. Inače, 11. vek je vreme kada je crkvenost bila tek u začetku i vrlo je neobično da se neko odluči na tako težak podvig. Roman Diogen je kao vojskovođa lovio u Kozjaku i tom prilikom, sledeći ranjenu srnu došao do pećine gde se podvizavao svetitelj - govori nam igumanije Stefanida. 

- On mu proreče da će postati car, što se ubrzo i dogodilo. Za vreme Diogenove vladavine Sveti Prohor mu se javlja u snu i kaže: "Ti si zaboravio mene starca", nakon čega car dolazi u Kozjak i traži pećinu gde su se prvobitno sreli. Posle dužeg vremena nalazi pećinu i ostatke svetog oca, koji se već bio upokojio - pripoveda mati Stefanida.

Diogen tada zaista reši da podigne crkvu u Starom Nagoričanu, ali kada su došli sa namerom da odnesu njegove mošti one su ostale kao prikovane za zemlju. U tome su videli njegovu želju da ostane na tom mestu. Napravljena je mala crkva od rečnog kamena i tu je položeno njegovo telo. Oko 200 godina posle toga, nad tom crkvom je sveti kralj Milutin podigao veću, koju su oslikali poznati slikari njegove kraljevske radionice Mihailo i Evtihije.

Kako podseća naša sagovornica, poslednja faza gradnje manastirske crkve Svetog Prohora je delo komita-četnika, boraca za slobodu od 1903. godine u vreme igumana Vladimira Protića.

 

Ono o čemu se malo govori, i malo se zna u hiljadugodišnjoj istoriji ove svetinje jeste period poslednjih 100 godina njene istorije.

- Teritoriju koju je oslobodila srpska vojska do 1878. godine i odluke Berlinskog kongresa pripojile su Turskoj, tako da je brojno srpsko stanovništvo na prostoru Stare i Južne Srbije ostalo u Turskoj. To je proizvelo takozavanu Četničku akciju, od 1903. godine, koja je na površinu iznela mnoge uzvišene i velike karaktere našeg naroda. Među njima posebno mesto zauzima iguman manastira Vladimir Protić. Preševskoj kazi Kosovskog vilajeta, sve do 1912. godine pripadao je i manastir Svetog Prohora Pčinjskog. Dok su konzulat u Skoplju, kao i Mitropolija vodili diplomatski rat sa carevinom, dotle se narod na terenu sam organizovao. U žarištu otpora bio je manastir odnosno njegov iguman Protić - priča nam igumanija Stefanida.

Godine 1915. posle povlačenja naše vlade i armija preko Albanije, bugarska okupatorska vojska je došla u manastir i tom prilikom na planini Rujan ubila oca Vladimira Protića i njegovu sabraću jeromonaha Arsenija Nikolića i sveštenika Jovana Popovića.

Otac Vladimir je surovo mučen, odsecani su mu delovi tela i još živ poliven je gasom i zapaljen. Ruka jednog od njih je nađena u stomaku drugog sveštenika. Posle njihovog stradanja, manastir se sporo oporavljao, ali Sveti Prohor je pružao utehu stradalnom narodu ovog kraja - tvrdi igumanija.

Svetinja na krajnjem jugu Srbije privlači veliki broj vernika. U njoj sada živi sestrinstvo od dvadesetak sestara. Njihov život odnosno služenje ovoj svetinji tesno je povezano sa narodom i sudbinom ovog kraja.

KONACI

KOMPLEKS manastira Svetog Prohora čine jedinstveni konaci koji su, posle Hilandara, najveći u Srpskoj pravoslavnoj crkvi.

Takozvani Severni konak je podignut daleke 1832. godine, dok je takozvani Vranjski konak sagrađen 1859. sredstvima vranjskih i kumanovskih esnafa.

Konak koji je 2014. godine postradao u požaru, poznat kao Kraljev konak, podigao je kralj Petar 1912. godine, u periodu kada je Srbija vodila oslobodilačke ratove.

On se po stilu razlikuju od ostalih konaka, jer je građen u stilu gradske arhitekture tog vremena, dok su ostale građevine rađene u južnjačkom stilu.

 

(novosti)

Share this article