NAJVEĆA MISTERIJA SREDNJOVEKOVNE SRBIJE: Ovaj narod je ISTREBIO STEFAN NEMANJA kaznom gorom od smrti

Bogumili su vrlo specifična pojava u istoriji srednjovekovnog Balkana, fenomen koji je u priličnoj meri ostao van domašaja zajednice koja se ne bavi istorijom srednjeg veka.

U istoriografiji je mnogo o bogumilima pisano. Prvi autori – slavisti i vizantolozi, istražuju ih već sredinom 19. veka. Ipak, ne postoji nijedan sačuvan autentičan spis napisan bogumilskim perom, izvori su vrlo ograničeni i potiču isključivo iz aspekta njihovih protivnika – bilo istočne pravoslavne političke crkve ili katoličke provenijencije.

   

– Arheologija, takođe, ne daje odgovore na bilo kakva pitanja koja se tiču pojma bogumilstva ili, kako se još naziva, manihejstva. Njegovi su koreni dosta komplikovani i treba ih tražiti u nečemu što je vezano za staru persijsku religiju i ideju dualizma koja se širila na ogromnom prostoru – istakao je istoričar docent dr Boris Stojkovski na tribini “Bogumili: misterija srednjovekovnog Balkana”, održanoj u klubu “Tribina mladih” Kulturnog centra Novog Sada.

Bogumili su bili pristalice hrišćanskog učenja koje se razvijalo od X do XV veka. Pretpostavljeni osnivač učenja – pop Bogomil, propovedao je u Makedoniji sredinom 10. veka. Oni su tvrdili, kao protestanti kasnije, da su za povratak ranom hrišćanstvu, odbacujući crkvenu hijerarhiju, vlast i nasilje.

*Foto: Wikipedia

Bogumili su sebe nazivali hristijanima, smatrajući se izvornim hrišćanima. Glavna politička tendencija bogomilstva je bila otpor državnoj i crkvenoj vlasti. Mada je čitava Evropa bila pod različitim uticajem dualističkih učenja, bogumilstvo je značajan trag ostavilo na Balkanu.

Širilo se, prevashodno, na prostoru Bugarske, Makedonije, donekle Srbije i ponajviše u Bosni.

– Još u žitiju Svetoga Klimenta, učenika Ćirila i Metodija, pominje se “zla jeres” koja se širila Balkanom. I u Naumovom žitiju se mogu naći pomeni koji sugerišu moguće postojanje određene vrste jeresi za koju je teško utvrditi da li je baš reč o bogumilstvu, ali sa dosta sigurnosti može se reći da je sredina 10. veka početak njihovog širenja – rekao je Stojkovski.

 

Vladajuća crkva, kako istočna, tako i zapadna, žestoko je gonila bogomile. U tu svrhu je sazvano više sabora na kojima sa oni proglašeni jereticima, spaljivane su knjige i ljudi, a pokrenuto je i nekoliko vojnih pohoda.

– Za nas je najzanimljivija priča o obračunu Stefana Nemanje sa bogumilima. O tome je pisano u žitiju Simeona Mirotočivog, gde se navodi da ni sam Stefan Nemanja nije znao da se u njegovoj zemlji ukorenilo bogumilstvo, “đavolja rabota, jeres i kukolj koji je ušao u srpsku državu”. Srpski vladar je knjige “nečastive” spalio. Shodno svetu i shvatanju vremena u kojem se tada živelo, on je iskorenio bogumilstvo u Srbiji – istakao je predavač.

*Foto: Wikipedia

Nije se Nemanja zadržao samo na spaljivanju knjiga. Bogumili su kažnjavani telesnim kaznama, spaljivanjem na lomači, sečenjem jezika, žigosanjem po licu, progonom iz zemlje, oduzimanjem imanja… Nakon toga zabranio je čak i pominjanje njihovog imena, a veruje se da su preživeli bogumili utočište našli u Bosni.

Ovakav surov progon bogumila i uništavanje njihovih knjiga i jeste razlog što se danas o njima toliko malo zna i što sva znanja dolaze upravo iz knjiga njihovih neprijatelja.

– Desanka Maksimović je 1964. godine bogumilima posvetila stihove „Tražim pomilovanje“ (podnaslov: „Diskusija bogumila sa Dušanovim zakonikom“). O njima su u 20. veku pisali i Miroslav Krleža, Mak Dizdar, akademik Vladeta Jerotić, ali i Anica Savić Rebac, koja je u Njegoševoj „Luči mikrokozma“ tražila tragove bogumilstva – zaključio je Stojkovski na kraju tribine.

Danas oko bogumila postoje mnoge kontroverze – od osporavanja njihovog postojanja, do prisvajanja njihovog nasleđa. Neki autori bogumilstvo posmatraju kao reformsku struju unutar vizantijskog pravoslavlja, a neki ih smatraju čak i prethodnicom velike reformacije zapadne crkve.

Često se smatra da su stećci, srednjovekovni nadgrobni spomenici, ostaci bogumilske kulture, mada je ovo malo verovatno jer su bogumili bili protiv svega materijalnog, pa i pravljenja nadgrobnih spomenikav.

(Izvor: dnevno.rs)

Share this article